Để xây dựng Đoàn cơ sở thành Đoàn cơ sở “3 chủ động”, Đoàn cơ sở phải thực hiện đảm bảo, có hiệu quả đồng thời 03 tiêu chí: Chủ động thực hiện quản lý đoàn viên và chăm lo, nắm bắt tình hình thanh niên ở địa phương, đơn vị; Chủ động xây dựng và thực hiện kế hoạch công tác; Chủ động tham mưu với cấp ủy, phối hợp với các tổ chức liên quan.

Tiêu chí “Chủ động thực hiện quản lý đoàn viên và chăm lo, nắm bắt tình hình thanh niên ở địa phương, đơn vị”, bao gồm các nội dung cụ thể: Chủ động nắm chắc tình hình tư tưởng, nguyện vọng của từng đoàn viên, thanh thiếu niên kể cả các thông tin trên mạng xã hội (zalo, facebook, youtube,…). Chủ động trong công tác quản lý đoàn viên: Nắm chắc danh sách đoàn viên và cập nhật thường xuyên; có theo dõi, nhận xét đánh giá định kỳ hằng năm vào hồ sơ đoàn viên; thực hiện đầy đủ, đúng quy trình phát triển đoàn viên mới, chương trình Rèn luyện đoàn viên; quy trình chuyển sinh hoạt đoàn, trưởng thành đoàn, kỷ luật đoàn viên…; đồng thời, phải chủ động rà soát, thống kê, lập danh sách những đoàn viên, thanh thiếu niên có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn, trong đơn vị, đặc biệt thanh niên dân tộc, thanh niên tôn giáo, thanh niên yếu thế để có kế hoạch giúp đỡ.

Chủ động phổ biến tới từng đoàn viên và tuyên truyền trong thanh niên những vấn đề mới trong đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, công tác dân tộc, tôn giáo; tình hình thế giới, trong nước, địa phương, đơn vị và những vấn đề thực tiễn đang đặt ra với công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi. Chủ động chăm lo và bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp, chính đáng của cán bộ đoàn, đoàn viên, thanh thiếu nhi của địa phương, đơn vị.